Solunumu güçleştiren ve göğüs darlığı olarak da adlandırılan bir hastalıktır. Kişinin güçlükle nefes alıp vermesi halidir. Nefes darlığına, zorlu solunum demek de mümkündür. Akciğerlerin yeterli oksijen sağlayamadığı durumlarda ortaya çıkar. Solunum güçlükle ve rahatsız edici bir biçimde gerçekleşir.

 

 

Normal bir insanın alışkın olduğundan fazla bir iş yaparken fazla solunum gereksinmesi yani hızlı ve derin soluma (tıp dilinde hiperpne) bir nefes darlığı değildir. Her kişinin bir iş kapasitesi vardır. Bunu aşınca normalden daha derin ve daha hızlı solumaya başlar. Özellikle hareketsiz bir hayat yaşayanlar, yaşlılar, şişmanlar ve kadınlar küçük bir eforla daha fazla solunum gereksinmesi ile karşılaşırlar. Spor yaptıktan, koştuktan veya yorucu bir iş yaptıktan sonra da nefes darlığı normal sayılabilir. Bunları nefes darlıkları arasına katmamak gerekir.

 

 

Ancak ortada neden yokken nefes darlığından şikayet etmek mutlaka üzerinde durulması gereken bir konudur. Tıp dilinde dispne olarak adlandırılan nefes darlığı, önemli bir hastalığın belirtisi olabilir. Çünkü kansızlık, kalp hastalıkları, mide hastalıkları, bronşit, tiroit bezinin büyümesi, akciğer hastalıkları, zatürre, zehirlenme, şişmanlık, astım nefes darlığına neden olabilir. Nefes darlığından şikayet edenlerin kesinlikle sigarayı bırakmaları, ağır yemekleri de terk etmeleri gerekir.

 

 

Nefes darlığı olan hasta, genellikle yardımcı solunum kasları aracılığıyla soluk alıp verir ve hava açlığı denen bir boğulma duygusuna kapılır. Çoğu durumda nefes darlığı daha derin soluk alıp verme ve daha çok soluma biçiminde ortaya çıkar. Ama solumanın seyrekleştiği ya da normal sıklıkta kaldığı nefes darlıkları da vardır. Olguların çoğunda hasta soluma güçlüğünü duyar, yani hava açlığının farkındadır ama bazen de bilinç kaybı söz konusuysa bu öznel duygu bulunmayabilir. Nefes darlıklarının birçok türünde hasta yatar konumda duramaz, solunum kaslarının kolay çalışması için oturur ya da yarı oturur bir konum almak zorundadır.

 

 

 

 

Nefes darlığı, başlıca tiplerine göre iki grupta incelenebilir: Zorlamalı soluk alma ve zorlamalı soluk verme.

 

Zorlamalı soluk almada, soluk alma süresiyle soluk verme süresi arasındaki normal oran bozulmuştur. Soluk alma süresi uzamıştır. Ayrıca soluk alma zorlaşmış ve gürültülü hale gelmiştir. Yardımcı solunum kasları olan boyun, göğüs, karın kasları da soluk almaya katılmaktadır. Bu tür nefes darlığı, genellikle havanın solunum yollarından geçişini zorlaştıran bir engelin varlığında ortaya çıkar. Örneğin gırtlak ya da soluk borusu darlığında durum böyledir.

 

Zorlamalı soluk verme: soluk verme süresi uzamış, soluk verme zor ve gürültülü hale gelmiştir. Başta karın kasları olmak üzere yardımcı solunum kasları da soluk verme eylemine katılmaktadır. Bu tür nefes darlığı, akciğer amfizemi gibi akciğer dokusunun esnekliğinin azaldığı durumlarda ya da astım gibi küçük bronşlarda spazma bağlı olarak havanın hava keseciklerinden çıkmasının engellendiği durumlarda ortaya çıkar. Nöbetler halinde gelen nefes darlığı, normal soluma dönemleri arasında nöbetler halinde ortaya çıkar. Kalp astımında, akciğer ödeminde, üremiye bağlı astımda ve gırtlak spazmında görülür. Ama bu tür nefes darlığının en tipik örneği bronş astımıdır. Bu hastalıkta nöbetler genellikle geceleri tutar. On dakikadan birkaç saate kadar sürebilir. Önce yapışkan, daha sonra hafif köpüklü beyaz bir balgam çıkarılmasıyla nöbet sona erer.

 

 

 

 

Nefes darlığı tedavisi için öncelikle nefes darlığının sebepleri belirlenmelidir. Bunun için fiziksel muayene, EKG ve çeşitli testler yapmak gerekebilir. Kesin tanı konulduktan sonra nefes darlığına neden olan hastalık tedavi edilmeye çalışılır. Astım ya da bronşit gibi hastalıklardan kaynaklanan nefes darlığı için ise kansızlığın tedavisine çalışılır. Diğer rahatsızlıklar için de uygun tedaviler yapılır. Bu arada; nefes darlığından şikayet edenlerin sigarayı kesinlikle bırakmaları, ağır yemekleri de terk etmelerini bir kere daha belirtmekte yarar var. Nefes darlığının nedenleri astım, bronşit, kalp hastalıkları, zatürre gibi önemli hastalıklar olabileceği için nefes darlığının nedeni ve tedavisi için doktora başvurmayı ihmal etmemek gerekir.

 

 

 

 

Nefes darlığında şifalı bitkilerin faydalarını asla unutmamalıyız.

 

· Nane ve kekik birlikte onbeş dakika kaynar suda bekletilerek demlenir. Süzülüp arı sütü ilave edilerek şerbet kıvamına gelene kadar karıştırılır. Günde üç bardak içilir.

 

· Lavanta çiçekleri, oğulotu ile birlikte onbeş dakika suda bekletilerek demleme yapılır. Süzülerek elde edilen suya naneruhu ilave edilip bir kaba boşaltılır ve gün boyu dinlendirilir. Bu karışım ısıtılarak bir fincan içilir.

 

· Boru çiçeği (tatula) yaprağı sarılacak kıvama gelecek şekilde güneş altında kurutulur. Bunlar rulo halinde sarılır. Hazırlanan rulo sık sık sigara gibi içilir.

 

· Uzmanlar birçok ilaçların temelinde bulunan bitkilerin çaylarının birer şifa kaynağı olduğunu belirtmektedirler. Bitki çayları klorsuz su ile yapılmalıdır. Su kaynatıldıktan sonra bir iki dakika dinlendirin. Porselen bir demliğe önce bitkiyi koyun ve üzerine gerektiği miktarda su koyun. Genellikle bir tatlı kaşığı kuru veya bir avuç taze bitki için dörtte bir litre su yeterlidir. Demleme süresi üç dört dakika arasında olmalı.

 

 

· Şifasından yararlanılacak bitki çaylarının başlıcaları şunlardır: Ihlamur, ısırgan otu, rezene, hindiba, kekik, zencefil, adaçayı, akdiken, hatmi çiçeği, ökseotu, lavanta çiçeği, mercanköşk, oğulotu, karabaş otu, söğüt yaprağı, okaliptüs yaprağı, saparna kökü, menekşe çiçeği, keten tohumu, alıç çiçeği. Nefes darlığında bu bitkilerin tamamı veya bir kısmı veya ayrı ayrı kaynatılarak, suyu aç karnına veya tok karnına çay yerine sıcak olarak içilir.

 

 

· Elli gram kakule, elli gram karanfil, elli gram zencefil, elli gram zerdeçal, yirmi gram Hindistan cevizi bir kapta bal ile karıştırılıp, aç karnına bir yemek kaşığı yenir.

 

· Yüz gram ardıç meyvesi, yüz gram günlük sakızı, elli gram Hindistan cevizi, yüz gram kavrulmuş ve dövülmüş keten tohumu, elli gram tatlı badem içi karıştırılarak içilir.

 

· Elli gram çam fıstığı, elli gram hardal tohumu, elli gram gül yaprağı balla karıştırılıp üç öğün aç karnına sade veya ılık suda karıştırılarak içilir.

· Zeytinyağı ve limon yarı yarıya karıştırılıp dört öğün tok karnına bir yemek kaşığı içilir.

 

· Elli gram anason, elli gram çemen otu, elli gram rezene, elli gram günlük sakızı, bir kilogram balla karıştırılarak, üç öğün aç karnına bir yemek kaşığı sade veya ılık süt ile karıştırılarak içilir.

 

· Menengiç: Öksürük bahsinde kahvesinin yapılışı anlatılmıştır. Nefes darlığına iyi gelir

 

· Elli gram zencefil, elli gram kebabiye, elli gram çörekotu, elli gram anason, elli gram mastika, elli gram zerdeçal, elli gram tarçın iki kilogram balla karıştırılıp üç öğün aç karnına bir yemek kaşığı sade veya ılık süte karıştırılıp içilir.

 

· Ayva pişirilip kompostosu ve meyvesi yenir.

 

· Bol miktarda maydanoz yenir.

 

· Soğan, sarımsak sabah akşam ve öğle yemeklerinde çiğ olarak yenir. Pişirilerek de yenebilir.

 

· Farfara çiçeği (öksürük otu): bir miktar farfara çiçeğini suda kaynatın ve buharını soluyun. Bunu gün içinde birkaç defa tekrarlayın, iyi bir nefes açıcı olduğunu göreceksiniz. Öksürük otunun taze yaprakları yıkanır ve ezilerek göğüs kısmına sarılırsa akciğer hastalıklarına iyi gelir. Öksürük otu tükürük kesesi iltihaplarının da doğal ilaçlarındandır. Çay olarak da tüketilebilir. Özellikle bronşit, faranjit, bronşiyal astım ve göğüs zarı iltihabında yararlıdır. Pamuğa emdirilerek ya da bir iki damla damlatılarak kulak ağrısında kullanılır.

 

 

· Ayı sarımsağı: nefes darlığından şikayet eden yaşlılar için şifa kaynağı olan ayı sarımsağının yaprakları maydanoz veya taze soğan gibi doğranarak ekmekle yenebilir. Tüm et yemekleri soslarında kullanılabilir. Özsuyu için, ufak kesilmiş yaprak ve soğanları bir şişenin içine boğazına kadar sıkıştırmadan doldurulur. Yüzde kırk alkolden oluşan kanyak veya diğer tahıldan üretilme alkollü içecekle doldurulur. Ondört gün güneşte veya yirmi derecelik sıcak odada bekletilir. Günde on-onbeş damla biraz su ile içilir. Şurubu için de bir avuç dolusu ince kesilmiş yaprak, çeyrek litre beyaz şarabın içinde kısa süre kaynatılır. Ardından bal ile tatlandırılır ve yudum yudum içilir.

 

 

· Sinirli ot (pişik otu): bir çorba kaşığı sinirli ot, yarım litre kaynar su ile haşlanır. Onbeş dakika kadar demlendirildikten sonra süzülerek içilir.

· Kavun çekirdeği: kavun çekirdekleri kaynatılıp içildiğinde solunum yolu rahatsızlıklarının giderilmesine yardımcı olur.